Σταμναγκάθι

Το εδώδιμο αγκάθι

Τα παλιά τα χρόνια, τις εποχές όπου η υδροδότηση γινόταν από τις πηγές και τις «βρύσες» των χωριών, οι άνθρωποι μετέφεραν το νερό με στάμνες. Προκειμένου να προφυλάξουν, ιδιαίτερα στις αγροτικές εργασίες, το νερό από τυχόν ζωύφια και έντομα, έφραζαν το στόμιο της στάμνας με έναν ακανθώδες θάμνο1. Από αυτή την συνήθεια, έχουμε και το όνομα ενός από τα πιο διαδεδομένα και αγαπητά χορταρικά στην Κρήτη.

Λίγα λόγια για το σταμναγκάθι

Το σταμναγκάθι (Cichorium spinosum) είναι αυτοφυές φυτό το οποίο εκτός από την Κρήτη, απαντάται σε όλη την Μεσόγειο 2. Είναι επίσης γνωστό ως γυαλοράδικο, άγριο ραδίκιο ή τζιμπελοράδικο 3 και χαίρει μεγάλης συμπάθειας στην Κρήτη.  Άλλωστε, αυτή η συμπάθεια έχει συμβάλει στην προσπάθεια για καλλιέργεια του φυτού αυτού 4.

Το σταμναγκάθι είναι γνωστό για τις ευεργετικές του ιδιότητες από την αρχαιότητα. Ο Διοσκουρίδης αναφέρεται σε αυτό καθώς και τις ιδιότητές του ως καταπραϋντικό του στομάχου καθώς και για την γλυκόπικρη γεύση του.5.

Το σταμναγκάθι είναι ίσως από τα πιο εύκολα χόρτα στην αναγνώρισή τους και μοιάζει πολύ με τα συγγενικά του ραδίκια. Τα φύλλα του είναι μακρόστενα και οδοντωτά, σαν μικρό πριόνι, σχηματίζοντας έντονες εγκολπώσεις, με έντονο πράσινο χρώμα. Στην φύση, τα εδώδιμα φύλλα και βλαστοί, προστατεύονται από μια αγκαλιά από αγκάθια (εξ ου και το όνομα «σταμναγκάθι») τα οποία αν και δεν είναι αιχμηρά, δυσχεραίνουν την συλλογή του. Λόγο της προσαρμοστικότητας του φυτού, μπορεί να το συναντήσουμε τόσο σε εύφορα εδάφη όσο και σε βουνοπλαγιές και κοντά στην θάλασσα.

Σταμναγκάθι στην ύπαιθρο. Παρατηρούμε τα φύλλα τα οποία περικλείονται από έναν αγκαθωτό θάμνο.

Σταμναγκάθι – Ιδιότητες

Nutrition Facts
servings per container
Serving size 100 γρ
Amount per serving
Calories 23
% Daily Value*
Total Fat 0.3g 1%
Saturated Fat g 0%
Trans Fat g
Cholesterol mg 0%
Sodium mg 0%
Total Carbohydrate 4.7g 2%
Dietary Fiber 4g 14%
Total Sugars g
Includes g Added Sugars 0%
Protein 1.7g
Vitamin D mcg 0%
Calcium 145mg 12%
Iron 1.2mg 7%
Potassium 96mg 3%
The % Daily Value (DV) tells you how much a nutrient in a serving of food contributes to a daily diet. 2,000 calories a day is used for general nutrition advice.

Οι ευεργετικές ιδιότητες που έχει το σταμναγκάθι είναι γνωστές ήδη από την αρχαιότητα. Εκτός από το γεγονός ότι είναι πλούσιο σε φυτικές ίνες και νερό, περιέχει αρκετά αντιοξειδωτικά στοιχεία. Είναι δε πλούσιο σε βιταμίνη C και K.

Το σταμναγκάθι στην μαγειρική

Η γλυκόπικρη γεύση του είναι ιδιαίτερα αγαπητή και ταιριάζει πολύ με καλό ελαιόλαδο και λεμόνι. Τρώγεται συνήθως ωμό, ως συστατικό μέσα σε σαλάτες αλλά και μαγειρεμένο. Είναι ξακουστή στην Κρήτη η συνταγή αρνάκι με σταμναγκάθι ενώ στην Κάσσο παστώνεται έτσι ώστε να χρησιμοποιηθεί ως «τσιγαριαστό» χορταρικό σε συνταγές.

Πως επιλέγουμε και συντηρούμε

Το σταμναγκάθι ξεκινάει την εμφάνισή του στην αγορά με τα πρωτοβρόχια, περίπου στα μέσα Οκτωβρίου έως και τον Μάρτιο όπου και ξεκινάει να ανθίζει. Θέλουμε να έχει καταπράσινο χρώμα και τα φύλλα να είναι ζωηρά. Κίτρινα φύλλα σημαίνει πως το σταμναγκάθι είναι πολυκαιρισμένο.

Δεν έχει μεγάλη διάρκεια ζωής στο ψυγείο και θεωρείται από τα ευπαθή προϊόντα. Έχοντας και στα υπόψιν πως η τιμή του είναι αρκετά υψηλή (λόγο των συνθηκών με τις οποίες το μαζεύουν) θα προτείναμε να προμηθεύεστε μόνον όσο χρειαζόσαστε για δύο με τρεις ημέρες.

Θα προτιμήσουμε να φυλάξουμε το σταμναγκάθι σε ένα δοχείο, τυλιγμένο με χαρτί κουζίνας, το οποίο θα απορροφήσει τυχόν υγρασία. Στο ψυγείο θα το τοποθετήσουμε στο πιο χαμηλό ράφι.

Μυρτάκης Δ. Μιχάλης

Γεννήθηκα το 1980 στο Ηράκλειο Κρήτης. Αποφοιτώντας το 1997 από το λύκειο, έγινα δεκτός στη Σχολή Τουριστικών Επαγγελμάτων από όπου και αποφοίτησα από το τμήμα Μαγειρικής Τέχνης. Στην συνέχεια απέκτησα το BCs μου στην Διοίκηση Επιχειρήσεων.